-
Dlaczego pięta?14.10.201614.10.2016Szanowni Państwo,
zastanawia mnie rola pięty we frazeologii. Mamy chwalipiętę, wiercipiętę. Słyszałem też powiedzenie niech ci pójdzie w pięty (nawiasem mówiąc, nie wiem, co właściwie znaczy).
Czy wiadomo, skąd owa pięta się wzięła? Co do chwalipięty, przyszło mi kiedyś do głowy, że może ma to coś wspólnego z piętą Achillesa, tj. chwalipięta 'chwali nawet swój potencjalnie słaby punkt’. Ale to pewnie tylko moja fantazja.
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
-
gdzie są Karaiby?8.07.20038.07.2003Dziwna rzecz z tymi Karaibami. Nie ma takiego hasła w USJP ani w Polańskim, nie ma w Słowniku nazw własnych Jana Grzeni, starym ani nowym leksykonie PWN, nie ma w internetowych encyklopediach PWN-u i WIEM. Wszędzie są za to Karaibi (Karaibowie) jako plemię. I kiedy tak teraz sobie o tym myślę, to wymyśliłem, ze sformułowania typu perła Karaibów czy muzyka Karaibów mogą tworzyć dopełniacz od nazwy plemienia (Karaibowie), a niekoniecznie od nazwy regionu (Karaiby?). Nawet Federacja Wschodnich Karaibów, choć przyznam, że na siłę, też mogłaby obyć się bez mianownika Karaiby.
Słowo Karaiby – z tego, co udało mi się znaleźć – występuje wewnątrz kilku haseł na stronach encyklopedii PWN oraz na stronach Wielkiej internetowej encyklopedii multimedialnej WIEM. Z kontekstów wynika, że raczej nie ma wątpliwości, że chodzi o mianownik w postaci Karaiby i że jest to określenie regionu. Tylko gdzie ten region jest i dlaczego słowa – jako samodzielnego hasła – nie ma w słownikach? Czyżby coś z nim było nie tak? -
Kiedy mnie, a kiedy mi?9.01.20199.01.2019Szanowni Państwo,
które zdanie jest poprawne: Czy tylko mi tego brakuje? czy Czy tylko mnie tego brakuje? Jednym słowem – czy wyraz tylko wymaga dłuższej formy zaimka? Słownik poprawnej polszczyzny podaje przykład Brakuje mi chleba, ale nie znalazłam w nim przykładów ze słowem tylko w połączeniu z zaimkami.
Serdecznie dziękuję za pomoc.
-
ławica Scarborough
16.02.2022Szanowni Państwo,
chciałbym zapytać jak poprawnie zapisać nazwę "ławica Scarborough"? O ile nie ulega wątpliwości, że "Scarborough" piszemy z dużej litery, o tyle samo słowo "ławica" w niektórych źródłach pisane jest z małej litery, a w innych z dużej. Ponadto, pisząc w tekście o ławicy po raz kolejny (a więc pomijając człon "Scarborough") powinniśmy napisać "ławica" czy "Ławica"?
Z góry uprzejmie dziękuję za odpowiedź.
-
Łaz i Łukoil10.02.201110.02.2011Jak po polsku mówić – [łaz] czy [laz], [łukojl] czy [lukojl]? Zapis marki wg mnie jest tu drugorzędny – firmy posługują się łacińską transliteracją. Ale jak mówić? Wg mnie [łukojl] – nazwa pochodzi od Ługaniecka [wg moich informacji od nazwy miasta Łangiepas – J.G.], ale co z LAZ? Teoretycznie z rosyjskiego (ukraińskiego w tym przypadku też) powinno to być [ł], ale samo miasto to Lwów, a Ł pojawia się tam tylko z powodu twardej abrewiatury. Przeszukując wszystkie możliwe źródła, nie jestem w stanie jednak ani jednego, ani drugiego stwierdzić z całą pewnością.
-
mania i Dania4.12.20054.12.2005Czy jest jakaś zasada wymowy zbitki ni wewnątrz wyrazu? Przykładowo: [ańoł] czy [ańjoł]? [amońak] czy [amońjak]? [mańera] czy [mańjera]? [końak] czy [końjak]? [interweńować] czy [interweńjować]? Jeżeli chodzi o zakończenie wyrazów na -nia, to problemów raczej nie ma. Ale jeżeli chodzi o wymowę tej zbitki wewnątrz wyrazu, nigdzie nie znalazłem informacji na ten temat. Czyżby polegało to na intuicyjnym rozpoznawaniu, który wyraz jest polski, a który obcego pochodzenia?
-
Odstępy lub ich brak w oznaczeniach jednostek miar7.03.202220.03.2016Szanowni Eksperci,
Symbole % i °C piszemy bezpośrednio po liczbie, a przy zapisie w nawiasie prawidłowo jest (1 – 2) % czy (1 – 2)%, ze spacją czy bez?
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Anna
-
oraz30.12.201330.12.2013Jaka jest zasada stosowania spójnika oraz? Czy oraz można stosować tylko wówczas, gdy wcześniej wymieniliśmy już dwa rzeczowniki lub jeden rzeczownik w liczbie mnogiej? Np. poprawne: „Jaś dostał na urodziny rower, sanki oraz piłkę” vs. niepoprawne: „Jaś dostał na urodziny sanki oraz piłkę”. A co ze zdaniami bez użycia rzeczowników? Np.: „W pociągu graliśmy w karty oraz opowiadaliśmy sobie dowcipy”. W dwóch ostatnich zdaniach użyłabym raczej spójnika i, czy słusznie?
-
polszczenie wyrazów10.10.201110.10.2011Czy można mówić o prawidłowym i nieprawidłowym spolszczeniu? O ile transkrypcja czy transliteracja są ściśle opisane algorytmami i łatwo wskazać, gdzie i w jaki sposób dana reguła została naruszona, o tyle termin polszczenie wydaje się tylko stwierdzeniem, że coś było w innym języku, a teraz jest w naszym – przy takim rozumieniu tego słowa jedynym kryterium „poprawności” wydaje się być uzus.
-
seks z Ameryki18.01.201418.01.2014Witam … mamy problem nurtujący mnie jak i moich znajomych. Jak zapytać się kogoś w polskim języku, czy ma ochotę na seks? Czy prawdą jest, że samo słowo seks jest zapozyczone z Ameryki? Pozdrawiam. Czekamy na odpowiedź.